Afgelopen week mijn eerste brouwsel gemaakt. Meteen al veel dingen ondervonden en geleerd voor een volgende keer.

Om te beginnen heb ik een startset voor graanbrouwen aangeschaft, met name de Startset graanbrouwen PRO ELECTRA van Homebrewshop/Braumarkt, samen met een aantal moutpakketten om het brouwen en brouwproces onder de knie te krijgen.

Ik ben begonnen met het Duvels Nat moutpakket van Arsegan. Voor de eerste keren leek een kant-en-klaar pakket mij handig, omdat het dan toch al zeker goed zit wat de ingrediënten betreft.
Dit pakket komt met een gebruiksaanwijzing die je stap per stap kan volgen. Gedurende het brouwen waren niet alle stappen duidelijk voor mij, ik had uit cursus en lectuur anders geleerd. Ondertussen ben ik er ook achter gekomen dat die bijgeleverde gebruiksaanwijzing niet van een hoge kwaliteit is. Wat ik jammer vind voor een pakket dat zich als gebruiksvriendelijk aanprijst, met name naar de beginnende brouwer toe die vaak verwarrende informatie en tegenstrijdige instructies krijgt. Gelukkig zijn er gebruikersfora en lectuur die (achteraf) duidelijkheid verschaffen. Een volgende brouwsel zal ik minder strikt de stappen uit de gebruiksaanwijzing volgen. Het belangrijkste is het brouwschema, en dat is wel duidelijk genoeg.
Mijn eerste ervaring was dat brouwen echt wel wat tijd in beslag neemt. Ik ben er een hele avond en een stukje van de nacht mee bezig geweest. Zo laat zelfs dat ik het schoonmaken van de brouwketel en filterkuip heb laten staan tot de volgende dag. Ik weet het, het is zondigen tegen de reinigingsregels, maar een beetje nachtrust is ook nodig.
Dat brengt mij bij de eerste geleerde les: Begin op tijd!
En met een goede voorbereiding en planning, kunnen de verschillende stappen wat sneller uitgevoerd worden of beter op elkaar worden afgestemd, dat het de volgende keer sneller gedaan zal zijn.

De zaken die ik geleerd heb:

  • Begin op tijd
  • Een giststarter is niet nodig als je met korrelgist werkt, dat scheelt toch ook al een dag
  • Het schroten en het gebruik van de schrootmolen kan beter.
    Ik heb zo’n eenvoudige gietijzeren schrootmolen met schijven. Het afstellen is een beetje zoeken, daar moet ik nog een goede maat en manier van afstellen voor vinden.
    De molen zelf kon ik niet echt goed op de tafel vastzetten. Een extra plankje zou kunnen helpen de volgende keer.
    Het opvangen van de geschrote mout was ook niet vanzelfsprekend. Er past niet meteen een bak onder de molen waardoor ik wat heb moeten improviseren met een bak er schuin onder te zetten en regelmatig in een lege zak over te kiepen. Dit gaf wat extra werk, kostte wat extra tijd en gaf vooral veel stof
  • De thermometer: deze kon ik niet vast maken aan de brouwketel, wat ik onhandig werken vond. Met een lijmklem ofzo denk ik dat de volgende keer op te lossen.
    Een 2e thermometer om bijvoorbeeld het opwarmende spoelwater in de gaten te houden, zou ook handig zijn. Trouwens, een goede thermometer in de keuken is nooit verloren.
  • Ik heb geen maataanduidingen in mijn brouwketel, filterkuip en vergistingsvat. En ik had dus op een gegeven moment totaal geen idee met welke hoeveelheden ik aan het werken was.
    Hiervoor voorzie ik tegen de volgende keer met een meetlat liter per liter de inhoud op te meten en dit in een handige tabel bij de hand te hebben, zodat ik maar de afstand tussen de oppervlakte en de bovenrand dien op te meten en meteen in de tabel de inhoud kan aflezen.
  • Ik had ook (nog) geen mostschep, deze zat niet bij in de startset. Lijkt mij anders vrij essentieel, en is een kleinde tekortkoming van de verder wel vrij complete startset.
    Ik heb mij kunnen behelpen met een maatbeker. Maar dit was niet echt handig werken omwille van de greep die kort tegen de maatbeker zit en de schenktuit die ervoor zorgde dat de bovenste laag van het filterbed werd omgespoeld met mogelijks zuurstof in het wort tot gevolg.
  • Ik heb waarschijnlijk niet genoeg van het eerste gespoelde wort, ongeveer 2 liter, terug in de filterkuip gegoten om echt heldere gefilterde wort te hebben. De volgende keer ga ik daar meer aandacht aan moeten besteden.
  • Doordat ik niet wist hoeveel wort er uiteindelijk na het filteren en spoelen overbleef, was het een beetje gokken. Waarschijnlijk heb ik te weinig spoelwater gebruikt, 4 liter, of had ik verder moeten aanvullen met gewoon water om de gewenste hoeveelheid wort voor het koken te verkrijgen. De tabel met maataanduidingen zal de volgende keer zeker van pas komen.
  • Ik heb een paar keer de zuurtegraad gemeten met pH strips en weet nu ongeveer hoeveel melkzuur ik moet toevoegen. Ik heb er 2 eetlepels aan toegevoegd. Volgende keer nog een keer extra meten om misschien nog een eetlepel melkzuur extra te moeten toevoegen.
  • Het terug aan de kook brengen van het gefilterde wort duurde bijna een uur, wat ik toch wel vrij lang vond. Ik durfde de ketel niet volledig open zetten uit schrik voor aanbranden van het wort.
  • Bij het koken is er volgens mij ook nog veel vocht verloren gegaan. Maar dat weet ik pas zeker als ik de volgende keer de inhoud voor en na het koken kan meten.
  • Voor het afkoelen heb ik het wort even laten rusten om de eiwitten en andere afvalstoffen te laten samenklitten en neerslaan. Bij mij bleven de vlokken ronddwarrelen. Het kwam niet in mij op om te whirlpoolen, hoewel ik er voldoende over had gelezen. De volgende keer zal ik het niet meer vergeten.
  • Bij het koelen met de platenkoeler had ik niet gedacht aan de afvoer van het water naar de spoelbak, en heb ik deze op de rand moeten leggen. Een extra slang wordt voorzien tegen de volgende keer.
  • Bij het toevoegen van de gist in het vergistingsvat heb ik totaal niet verlucht, want ja, bier en lucht zijn de 2 grootste vijanden. Natuurlijk is dit hét moment dat je wel veel zuurstof in je bier moet krijgen voor de gisting. Dit zal ik dan ook geen 2e keer meer vergeten.
  • Ik hoop nu maar dat er voldoende lucht aanwezig was in het vergistingsvat om goed te kunnen gisten. Er zat per slot van rekening véél minder in dan voorzien, ik schat zo’n liter of 15. De vergisting was de volgende ochtend (een paar uurtjes later dus) al wel vlotjes op gang gekomen
  • Het begin SG was 1084, wat een pak hoger licht dan het voorziene 1064. Het feit dat er veel minder vloeistof is overgebleven, zal hiervoor de verklaring zijn. Nu maar hopen dat het bier goed doorgist tot een normaal eind SG. Het zal dan een pak sterker zijn dan voorzien. Anders zal ik op een of andere manier de vergisting een duw in de rug moeten geven, maar dat zie ik dan wel als het zover is.

Voila, al bij al een zeer leerrijke eerste ervaring, die nog lang niet is afgelopen. Het is nu wachten hoe de vergisting verder verloopt voor er kan gelagerd en uiteindelijk gebotteld kan worden. Geduldig wachten nu…